Tweede fase van Sigmaplanwerken tussen Betekom en Werchter van start

Historische meanders opnieuw in verbinding met de Demer

In de Demervallei tussen Betekom en Werchter start in het voorjaar van 2025 de tweede fase van de werken om de natuurlijke loop van de Demer te herstellen. In het kader van het Sigmaplan sluit De Vlaamse Waterweg de volgende jaren tien oude meanders opnieuw aan op de Demer.

De Vlaamse Waterweg creëert ook drempels op de rivierbodem voor een hoger rivier- en grondwaterpeil tijdens droge periodes. In totaal zal het Sigmaplanproject Demervallei een dertigtal historische meanders opnieuw aansluiten op de Demer tussen Diest en Werchter. De werken, die drie jaar zullen duren, verhogen de waterveiligheid in de regio en zorgen voor de ontwikkeling van de natuur. Op een natuurlijke manier zorgen we ervoor dat de rivier weer tot leven komt en dat de omgeving beter beschermd is tegen wateroverlast.

In de Demervallei tussen Betekom en Werchter zijn in het najaar van 2024 in opdracht van De Vlaamse Waterweg voorbereidende werken gestart om de natuurlijke loop van de Demer te herstellen. In maart 2025 start aannemer Aertssen Infra met de tweede fase van het project, waarbij er tussen Betekom en Werchter zeven meanders opnieuw worden aangesloten op de Demer. Door de rivier meer ruimte te geven, kan overtollig rivierwater als gevolg van hevige neerslag beter gebufferd worden, waardoor de kans op wateroverlast voor omwonenden vermindert. Bovendien wordt de rivier langer door de herstelde meanders, wat het zelfreinigend vermogen van de Demer versterkt. De geplande werken worden uitgevoerd op de linkeroever van de Demer of in de bedding zelf.

In 2025 sluit De Vlaamse Waterweg zeven meanders opnieuw aan op de rivier. De werkzaamheden starten bij meander 25, net stroomafwaarts van de eerder aangesloten pilootmeander 23 in Rotselaar. Nadien schuiven de werken stapsgewijs op richting de brug in Betekom en sluit De Vlaamse Waterweg nog zes meanders aan. In de derde fase in 2026 zullen aanvullend nog drie meanders worden aangesloten en wordt een dijkverlaging uitgevoerd op de linkeroever van de Demer, net stroomopwaarts van Werchter. Dankzij de dijkverlaging kan het gebufferde water in de vallei vlot terugstromen naar de Demer, als het waterpeil op de Demer voldoende gedaald is. De werken maken deel uit van het Sigmaplanproject Demervallei, dat zich uitstrekt tussen Diest en Werchter over een oppervlakte van bijna 3.000 hectare. Het Sigmaplan streeft ernaar om in totaal een dertigtal historische meanders opnieuw aan te sluiten op de Demer tussen Diest en Werchter.

Drempels in de rivier

Tijdens de tweede fase sluit De Vlaamse Waterweg niet alleen opnieuw meanders aan op de Demer, in enkele meanders worden ook drempels aangebracht in de rivierbedding. Die drempels zorgen ervoor dat tijdens droge periodes zowel het waterpeil van de rivier als het grondwaterpeil stijgt, wat gunstig is voor een meer natuurlijke waterhuishouding in de vallei en een betere buffering van water tijdens droge periodes. De bestaande dijk tussen de verschillende meanders wordt afgegraven, zodat de Demer weer haar natuurlijke overstromingsgebied kan innemen.

Op die plaatsen verlegt De Vlaamse Waterwegook de dienstweg op de dijk naar de historische scheepstrekkersweg in de vallei. Door het herstel van deze historische weg krijgen wandelaars en fietsers tussen Betekom en Werchter een gevarieerd traject aangereikt dat deels loopt langs de Demer en deels door het valleibos. Tijdens de werken wordt het onverharde jaagpad op de linkeroever van de Demer tussen de Soldatenbrug en de Betekom-brug tijdelijk afgesloten. Het jaagpad op de rechteroever blijft toegankelijk en wordt voorzien van infopunten met uitzicht op de werkzaamheden.

Droogte & wateroverlast

De Demervallei is van nature gevoelig voor overstromingen bij hevige neerslag, maar ook voor droogte. Door de historische meanders opnieuw aan te sluiten, krijgt de rivier haar natuurlijke bochten terug. Dat helpt om bij hevige regenval het water te bufferen en zo wateroverlast voor bewoners te voorkomen. Doordat de meanders minder diep zijn dan de Demer, stuwen ze bij laag water op de rivier het water ook omhoog. Ze zorgen voor dynamiek en leven in het water, en geven een injectie aan de riviernatuur die al jaren met een droge ondergrond en een verschraling van de biodiversiteit kampt.

Het aantakken van oude meanders zorgt voor meer zuurstof en een hogere waterkwaliteit – daar profiteren zowel vissen als waterplanten van. Dankzij de herstelde rivierloop zullen diersoorten zoals de bever, de zwarte ooievaar, de kamsalamander en kwetsbare vissoorten zoals de bittervoorn en de grote modderkruiper profiteren van een verbeterde leefomgeving.

Infomarkt voor buurtbewoners

Om de buurt te informeren over de aankomende werken, organiseert De Vlaamse Waterweg op 18 maart tussen 16 en 20 uur een infomarkt in GC ‘de Mena’ in Rotselaar. Buurtbewoners zullen tijdig een uitnodiging ontvangen en krijgen de kans om de plannen en verschillende maatregelen in te kijken.

Sigmaplan

Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen van de Schelde en haar zijrivieren én tegelijk de waardevolle riviernatuur een boost geven. Dat is het doel van het Sigmaplan, dat uitgevoerd wordt door De Vlaamse Waterweg nv en het Agentschap voor Natuur en Bos.